Als het over vergeven gaat, zijn er -volgens Desmond Tutu- twee simpele waarheden (positief geformuleerd): 1)“Alles kan vergeven worden” en 2)“Iedereen verdient het vergeven te worden”.
Met alle respect voor de aartsbisschop, maar bij mij
roepen deze apodictische uitspraken twee reacties op: 1) Wat een slap verhaal
en 2) Of ik vergeef, dat bepaal ik zelf wel. Met name de laatste reactie, is
misschien typisch Westers.
Stel je bent de moeder van een kind dat is doodgereden
door iemand die met z’n dronken kop achter het stuur is gekropen. En dat na
vele gesprekken –met de dader erbij- aan de moeder de morele oproep wordt gedaan de dader te vergeven. Het zal je maar
gebeuren. Ik vind die oproep hier ongepast. Het is hybris.
Vergeven is voor Tutu het sluitstuk van elke mediatie of
althans dat zou het moeten zijn. Waarom is vergeven belangrijk?
Het metafysische
argument: “Onze menselijkheid is
onderling verweven en elke scheur in het weefsel van onze verbondenheid moet
gerepareerd worden opdat we allemaal heel worden. Deze onderlinge verbondenheid
is de echte basis van wie we zijn.” Wat kapot gemaakt is, moet (volgens de
Ubuntu-filosofie) hersteld worden.
De (eigen) Volksgezondheid
is een tweede argument. Niet vergeven, betekent jezelf belasten met gevoelens
van wraak -wat niet echt helpt- en de dader met schuldgevoelens laten zitten.
Een kwestie dus van geestelijke hygiëne.
Wat verder –aldus Tutu-
voor vergeven pleit, is dat aan de kant van de dader altijd wel verzachtende
omstandigheden (bijv. alcoholische vader) zijn te vinden en omgekeerd bij het
slachtoffer belastende feiten (bijv. zelf ook wel eens met alcohol op achter
het stuur gezeten). In het eerste geval wordt empathie van het slachtoffer gevraagd en in het tweede geval consistentie (niet meten met twee
maten). “De scheidslijn tussen degenen
die kwaad hebben berokkend en degenen wie kwaad is aangedaan, is ook niet
duidelijk te trekken.” En zo wordt de dader slachtoffer en het slachtoffer
dader en hebben de Joden uiteindelijk de Holocaust aan zichzelf te danken.
rkh, 22-07-2022
1 opmerking:
Uit psychologisch onderzoek is gebleken dat mensen die kunnen vergeven, mentaal gezonder zijn dan mensen die daar niet toe in staat zijn. Mijn stelling is derhalve, laten wij Tutu en Ubuntu met hun moralisme vergeten, en er nuchter naar kijken. Wie niet kan vergeven, moet desgewenst op psychologische hulp kunnen rekenen. Maar niemand is (moreel) verplicht tot vergeven. En een dader die spijt krijgt is psychisch gezonder dan een dader die dat niet krijgt, hetgeen overigens afhankelijk is van de kennis die de dader heeft over wat fout is.
PJ te N
Een reactie posten