Tutu als mediator

 Als het over vergeven gaat, zijn er -volgens Desmond Tutu- twee simpele waarheden (positief geformuleerd): 1)“Alles kan vergeven worden” en 2)“Iedereen verdient het vergeven te worden”.

Met alle respect voor de aartsbisschop, maar bij mij roepen deze apodictische uitspraken twee reacties op: 1) Wat een slap verhaal en 2) Of ik vergeef, dat bepaal ik zelf wel. Met name de laatste reactie, is misschien typisch Westers.

 

Stel je bent de moeder van een kind dat is doodgereden door iemand die met z’n dronken kop achter het stuur is gekropen. En dat na vele gesprekken –met de dader erbij- aan de moeder de morele oproep wordt gedaan de dader te vergeven. Het zal je maar gebeuren. Ik vind die oproep hier ongepast. Het is hybris.

 

Vergeven is voor Tutu het sluitstuk van elke mediatie of althans dat zou het moeten zijn. Waarom is vergeven belangrijk?

Het metafysische argument: “Onze menselijkheid is onderling verweven en elke scheur in het weefsel van onze verbondenheid moet gerepareerd worden opdat we allemaal heel worden. Deze onderlinge verbondenheid is de echte basis van wie we zijn.” Wat kapot gemaakt is, moet (volgens de Ubuntu-filosofie) hersteld worden.

De (eigen) Volksgezondheid is een tweede argument. Niet vergeven, betekent jezelf belasten met gevoelens van wraak -wat niet echt helpt- en de dader met schuldgevoelens laten zitten. Een kwestie dus van geestelijke hygiëne.

 

Wat verder –aldus Tutu- voor vergeven pleit, is dat aan de kant van de dader altijd wel verzachtende omstandigheden (bijv. alcoholische vader) zijn te vinden en omgekeerd bij het slachtoffer belastende feiten (bijv. zelf ook wel eens met alcohol op achter het stuur gezeten). In het eerste geval wordt empathie van het slachtoffer gevraagd en in het tweede geval consistentie (niet meten met twee maten). “De scheidslijn tussen degenen die kwaad hebben berokkend en degenen wie kwaad is aangedaan, is ook niet duidelijk te trekken.” En zo wordt de dader slachtoffer en het slachtoffer dader en hebben de Joden uiteindelijk de Holocaust aan zichzelf te danken.

 

rkh, 22-07-2022

Tutu zonder nieten

Als het over vergeven gaat, zijn er volgens bisschop Tutu twee simpele waarheden: ”Er is niets dat niet vergeven kan worden” en “Er is niemand die het niet verdient vergeven te worden” (Het boek van vergeving, Desmond & Mpho Tutu (stefankapitany.nl)). Dat is per waarheid 2X Niet: één keer expliciet en één keer impliciet (niets=niet iets, niemand=niet iemand). Een beetje communicatiedeskundige raadt zoiets af.

Dus is de vraag waarom Tutu dit doet en niet kiest voor een logisch equivalente en positieve formulering: “Alles kan vergeven worden” en “Iedereen verdient het vergeven te worden”. Dat zijn tenminste heldere uitspraken waarover gediscussieerd kan worden.

 

Het enige wat ik kan bedenken voor deze keuze, is dat de positief geformuleerde beweringen te confronterend zijn en meteen weerstand oproepen. Vandaar dat Tutu over de band speelt en voor mist en moeilijke constructies kiest.

 

rkh, 17-07-2022