Fake news als informatiebron

Het verschijnsel “fake news” op zich is al interessant, omdat het namelijk ook iets zegt over de toestand van ons land en in die zin (op meta-niveau) een bron van informatie is. Dus niet meteen fake news willen ontmaskeren als racisme, islamofobie, xenofobie of populisme, maar het oordeel opschorten en het fenomeen zelf bevragen. Om deze fenomelogische wijze van denken duidelijk te maken: Wanneer iemand roze muizen op het behang ziet lopen, niet meteen “onzin” zeggen, maar vragen naar de betekenis van de zienswijze.

Dát mensen fake news geloven, heeft er alles mee te maken, dat wat fake lijkt vaak echt blijkt. Je kunt niet geloven, dat in Nederland een verkrachte vrouw weken moet wachten alvorens aangifte te mogen doen. Je kunt niet geloven, dat wie over de hekken van Ceuta –de Spaanse enclave in Marokko- weet te klimmen, binnen is en niet stante pede kan worden teruggestuurd. Je kunt niet geloven, dat (een meerderheid van) de politiek niet wil dat de koopvaardij zichzelf bewapent tegen Somalische piraten. En toch is het zo.

Bij zoveel gekkigheid kan het dus niet verbazen, dat zelfs fake news wordt geloofd.

Dit beschreven ongeloof legt niet een vertrouwenscrisis bloot, zoals vaak wordt gedacht. Maar legt bloot dat er met de instituties zelf iets mis is. Wat politie, justitie en de politiek doen en willen, komt niet meer overeen met ons rechtsgevoel en wat als redelijk, logisch en betamelijk wordt gevoeld. Het is een crisis van de instituties zelf; een crisis van de democratische rechtsstaat.

Dat leert ons dus het verschijnsel “fake news”.

rkh, 06-08-2017

Fake news

Fake news is nieuws, bewust gemaakt en verspreid om de publieke opinie te beïnvloeden en waarvan de nieuwswaarde is gebaseerd op aperte leugens. De geijkte reactie op dit soort nieuws is: “Het is niet waar”, “Het is niet gebeurt” of “Het is niet gezegd”.

Links heeft de term gemunt en in zijn discours opgenomen. De idee is dat alleen rechts fake news produceert* en dat het de taak van links is –middels al dan niet gesubsidieerde antifascistische collectieven- dat nieuws te ontmaskeren als racisme, islamofobie, xenofobie of populisme.

Dat verklaart de immense populariteit en effectiviteit van de term “fake news”. Wie fake news produceert en/of verspreidt staat aan de verkeerde kant van de geschiedenis en moet dood. En wie van de “foute” politiek is, moet wel fake news produceren en verspreiden.

Waarbij duidelijk moet zijn, dat het de factcheckers niet zo zeer gaat om de waarheid, maar om de bestrijding van de politieke tegenstander. Het heeft dus niets met moraliteit van doen, maar alles met politiek.

*Het schijnt dat sommigen aan het produceren van fake news verdienen middels advertentie-inkomsten.

rkh, 02-08-2017