Eerlijkheid

Ik heb lange tijd in het geniep gedacht dat Godsdienst de bron van moraal is en dat de idee van een straffende God nodig is om mensen in het gareel te houden. In tijden van secularisatie zouden instituties als dragers van dat moreel kapitaal deze functies overnemen.

Ik denk nu dat het allemaal simpeler en banaler ligt, dat de tucht van de markt moreel gedrag afdwingt. Wat mij betreft mag het scheermes van Ockham ook gezet worden inzoiets als "morele intuïtie", want als verklaring overbodig.

Neem eerlijkheid. Een buschauffeur gaf mij te veel geld terug. Niemand had het bemerkt. Toch heb ik hem -toen ik dat door had- dat teveel teruggegeven. Dat is netjes en eerlijk. Maar om te begrijpen waar de idee van eerlijkheid vandaan komt, moet je niet naar uitzonderlijke gevallen kijken.

Een slager bijv. die de boel flest, is geen lang leven als slager beschoren en daarom is hij eerlijk. Zo is het bij elke ruil: eerlijkheid is een conditio sine qua non. De markt straft oneerlijkheid af."Eerlijk zijn" is welgrepen eigenbelang.

Er zijn natuurlijk altijd tegenvoorbeelden. Maar dat laat onverlet dat de basale Idee van eerlijkheid uit de handel voortkomt en dus van de straat is. Daardoor heeft ook elke bedrieger, weet van zijn eigen bedrog.

rkh, 25-10-2011

Logos

Politici geven hoog op van het debat. Ze zeggen in argumenten te geloven. In een debat over cliëntelisme sprak Tofik Dibi de woorden: "Ik moet helemaal niets als Marokkaan of Moslim. Het gaat in de politiek om argumenten!" (ik citeer uit mijn hoofd).

Politici rekenen Wilders dan ook zwaar aan, dat hij debatten mijdt.

Dan is het dus vreemd dat diezelfde politici die zo voor debat zeggen te zijn, weigeren in een praatprogramma aan te schuiven waarin ook een tegenstander zit. Zo bijv. pas geleden Sap -fractieleider van GroenLinks- die bij P&W aanschoof. Een journaliste van de Volkskrant -woonachtig in Afghanistan- mocht van Sap niet tegelijkertijd aanzitten.

Kennelijk vertrouwt Sap haar eigen argumenten niet.

Met de mond belijden politici het geloof in de logos, het geloof in argumenten en in de ratio. Maar onderwijl houden zij en hun spindoctors in praktijk wel degelijk ethos (bijv.: Journaliste spreekt uit eigen ervaring en heeft daarom en daardoor gezag) en pathos (bijv.: Journaliste vertelt over miskleunen en weet daarmee emotie op te wekken) van zichzelf en de ander in de gaten zonder dat dus te benoemen.

nota bene: De drieslag komt van Aristoteles.

rkh, 20-10-2011

Hollandse gevoelens

Heeft een Turk, Marokkaan of (voormalig) rijksgenoot zich ernstig misdragen dan is het commentaar op internet navenant. Maar er zit ook steevast de reactie tussen dat het Nederlanders zijn en dat verwijzing naar etniciteit (of Islam) dus geen pas geeft.

Ik heb moeite met een dergelijke redenering. Ten eerste, omdat ik toch wel graag wil weten wat voor vlees ik in de kuip heb, zodat ik mijn gedrag daarop kan afstellen. Ten tweede, omdat ik zelf wel bepaal wat relevant is. En ten derde wil ik -als Nederlander- niet geassocieerd worden met misdaden van sommige nieuwe Nederlanders. Zie "Opsporing verzocht". Ten diepste is het dus: "Wij, Nederlanders, doen zoiets niet". Zo denken is niet netjes, onzin en moeilijk te verkopen. Maar toch heb ik die gevoelens. Hoe mij hier uit te redden?

Bij verlegenheid biedt de kwinkslag uitkomst. En die is hier: "Je mag dus -ingeval van bijv. eerwraak of laffe moord- wel van iedereen zeggen dat hij Nederlander is, maar niet dat hij Turk, Marokkaan of rijksgenoot (met een Nederlands paspoort) is. Wie generaliseert hier nu het meest?".

Het antwoord is natuurlijk dat wie verwijst naar de Nederlandse nationaliteit het meest generaliseert, omdat alle andere nationaliteiten hier subsetten zijn.

rkh, 17-102011

De schijn van acceptatie

Nasrdin Dchar kreeg een gouden kalf. In zijn dankwoord heeft hij het o.a. over het overwinnen van angst. So far, so good. En hij gaat verder met dat Nederland tegenwoordig wordt "geïnjecteerd met angst". Verhagen wordt erbij gehaald die ergens heeft gezegd de angst voor buitenlanders wel te begrijpen. De naam Wilders valt. Hun respectievelijke achterbannen worden erbij gesleept. Het publiek ging uit zijn dak en al helemaal bij "Ik ben een Nederlander, ik ben heel trots met Marokkaans bloed, ik ben een moslim".

Is Dchar een gewone Nederlander? Nee, natuurlijk niet. Datzelfde publiek zou er schande van spreken wanneer een autochtoon in zijn plaats had gezegd: "Ik ben trots met (=op mijn)

Neêrlands bloed, ik ben christen". Het land zou te klein zijn.

Hier is sprake van een dubbele moraal. Dchar is de nieuwe Wilde, de nieuwe troetelmarokkaan.

Geen acceptatie dus, ondanks de schijn van het tegendeel.

rkh, 09-10-2011

Omgaan met complexiteit: aanslaan op 'WE'

Kun je ook zinnige en interessante vragen stellen zonder te weten waar je het over hebt. Dat kan, bijv. wanneer er een kwestie is en dat dan in termen van 'WE' gesproken wordt.

Wie 'we' gebruikt, neemt voorshands aan dat iedereen* het wel met hem of haar eens is. Dit soort spreken verraadt een totalitaire inborst: het laat de ander weinig ruimte. Het roept iedereen impliciet op zich te confirmeren op straffe van uitsluiting.

Hirsch Ballin citeerde met instemming zijn vrouw Pauline: "We schamen ons allemaal voor Wilders" (ik citeer uit het hoofd). Maar als iedereen zich schaamt (voor abortus is, tegen toetreding van Turkije tot Europa etc.), wat is dan nog het probleem? Kortom: "Wie vallen allemaal onder 'we'?".

Vragen die zonder kennis van zaken zijn te stellen. Een hartgrondig "Speak for yourself" of "Hou mij er buiten!" is ook nog op zijn plaats.

* Dit in tegenstelling tot 'wij'. Wie 'wij' zegt, zegt tegelijkertijd 'zij' en dat per definitie.

rkh, 04-10-2011

Stille krachten

De relatie tussen omtrek en straal van een cirkel is er één van rechtevenredigheid (O=2πr). Grafisch voorgesteld met O op de Y-as en r op de X-as, is dat een rechte lijn. Maar waarom buigt die niet naarmate de lengte van de straal toeneemt? Is dat op een simpele manier helder te maken?

Deze vragen had ik al een poos in mijn hoofd.

De wet van behoud van energie zegt, dat wat je er in stopt er ook weer uit komt. Het volume van een kubus is lengteXbreedteXhoogte. Wordt de lengte 2 keer groter dan wordt het volume 2 maal groter. Wat er in gaat, komt er ook weer uit. Een mooie illustratie van wat ik bedoel.

Zo gezien, zou de meest ideale en simpelste formule zijn: f(x)=x. Maar dit is natuurlijk allemaal onzin.

Dat bedacht ik deze week, al wandelend in Berlijn.

Maar de exercitie maakt wel duidelijk dat er toch iets bijzonders aan de hand is met bijv. een formule als f(x)= ax² + 6x. Er wordt een waarde voor x ingestopt (gegeven een bepaalde parameter) en er komt minder, meer of misschien soms hetzelfde uit. Zo naar de formule kijkend denk je dat x alles doet. Maar dan moet wel geconstateerd worden dat niet aan de wet van behoud van energie wordt voldaan.

Mijn conclusie is, dat stille krachten aan het werk zijn en meer weet ik er nu niet over te zeggen.

Overigens zit ook in O=2πr een accelerator, namelijk 2π.

rkh, 01-10-2011