Je denkt zelf je vinger te bewegen, maar een hersenscan laat zien dat al eerder en onbewust tot die daad is besloten. Dus nu is ook nog wetenschappelijk bewezen, dat de vrije wil illusoir is. Je kunt niet meer zeggen "ik beslis", want er is al enkele seconden eerder voor jou besloten. De hersenwetenschapper Dick Swaab is ervan overtuigd dat wilsvrijheid een illusie is. Marcel van Dam ziet kansen om met deze harde wetenschap het neoliberalisme -met zijn ideologie van "eigen schuld, dikke bult"- onderuit te halen.
Ik ben op dit punt niet onder de indruk van de geleerde Swaab. Er zijn zeker situaties waarbij de intuïtie (het gevoel) het wint van de ratio, waarbij onbewust wordt beslist. Intuïtie is echter niet gelijk aan willekeur. De intuïtie is gevormd door karakter, opvoeding, intelligentie, ervaringen, peers. Kortom, de intuïtie is in hoge mate verredelijkt en daardoor uitdrukking geworden van de persoon zelf. De intuïtie is van iemand, is eigen. In deze zin kan nog steeds gesproken worden van een ik, dat beslist.
In sommige gevallen waar Swaab zegt "het ik beslist niet", beweer ik dus dat een afgeleid ik beslist. Denk bijv. aan de keuze van de levenspartner. Het is de intuïtie die als een betrouwbare gids, hier leidend is.
Swaab maakt echter ook aanspraak op algemene geldigheid. Is daarop af te dingen?
Stel ik maak met Swaab de afspraak dat hij mij 10 opdrachten geeft om een kopje op een bepaalde manier over tafel te schuiven. Ik voer zijn opdrachten uit, zoals afgesproken. Lijkt mij stug dat een scan van mijn hersenen 10 keer een "er is al onbewust besloten" laat zien. De opdrachten komen immers linea recta van Swaab. Ik voer elke opdracht volgens afspraak uit, omdat ik dat wil en zo heb afgesproken. Bij mij geen homunculus.
Witteman hoorde alles aan en had geen verweer.
rkh, 25-12-2009
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
4 opmerkingen:
M.i. doe je Swaab niet helemaal recht. Zo ziet hij bijv. straf als een nuttige maatregel die de hersenen in de goede richting kan beinvloeden. Zie bijv.
http://www.muntzvandewint.com/site/transcriptie_gbn_1.html
PJ te N
Swaab sprak met Witteman nav de film van Van Dam en zijn onrendabelen. Er waren ook andere gasten. Witteman kwam met de vraag over het schuiven van het glas.
Straf is een ervaring die wordt meegenomen en die later onbewust zal meesturen. Dus in een volgende situatie zal het ik wederom niet beslissen. Volgens Swaab dan.
Volgens mij heb ik hem goed begrepen. Alleen, ik rek het "ik-begrip" op. (Een aardig idee vind ik zelf).
In mijn stukje was ik trouwens nog niet eens expliciet toegekomen aan het nut van straffen.
Je hebt m.i. gelijk, al begrijp ik de "oprekking van het ik-begrip" in dit verband niet helemaal. Heeft dit onderwerp ook verwantschap met de filosofische discussie over wat bewustzijn is?
Dixi, ga zo door in 2010 !
PJ te N
Vragen houden me scherp, dus ga door.
PJ: "Dick, ik heb bewust voor mijn vrouw gekozen".
Dick: "Onzin, je keuze is bepaald door je opvoeding, IQ, ervaringen etc. Er is geen ik dat na ampel en rationeel beraad tot een conclusie komt. Kijk naar de hersenscans".
R: "Dick, is dit nu geen open deur? Is het niet algemeen bekend, dat in bepaalde situaties in een split second, subliminaal wordt "gekozen". PJ zei zelf ooit eens dat er iets in hem knapte."
R: "ten tweede: Semantiek. Met "ik heb gekozen" wordt niet verwezen naar een orgaan dat autonoom en rationeel beslist. Er wordt bedoeld dat de keuze als eigen wordt aanvaard, dat het Zijn keuze is, dat het past bij Zijn identiteit. IK staat eerder voor identiteit dan voor een rationeel orgaan.
Ja, dit gaat over bewustzijnsfilosofie. Maar ik sla de boeken er niet op na.
Een reactie posten