Bij de verdediging van een standpunt worden feiten, vermoedens, waarschijnlijkheden gesubsumeerd onder algemenere oordelen of worden algemene oordelen geconcretiseerd (geïnstancieerd)* . Elementen in de argumentatie kunnen op zich weer ter discussie worden gesteld, zoals definities, wegingen, feiten. Steeds kun je verbreden of een laag dieper. In principe dus een gebed zonder einde tot dat taboes of gemeenschappelijke waarden en normen vaste grond bieden.
In een “geciviliseerde” samenleving is het duel** vervangen door regels als bijv. “de helft plus één”. Beslisregels moeten een eind maken aan discussies over controversiële onderwerpen. Fatsoensregels en regels van de logica volstaan niet.
Je zou zeggen dat elke beslissing –ook een controversiële- moet zijn uit te leggen; we zijn toch allemaal rationele wezens en toch allemaal vóór transparantie. Maar wordt uitleg gegeven dan kan zich weer een eindeloze discussie openen over gekozen definities, gemaakte aannames, interpretaties en afwegingen. De transparantie-claim vooronderstelt dat rationele, weldenkende mensen uiteindelijk tot één waarheid komen en dat zij zich daar dan bij neer zullen leggen. De roep om transparantie miskent dat standpunten kunnen verschillen, vanwege cultuur, geschiedenis, belangen, emoties, vooroordelen, toeval.
Sterker nog: het is een misverstand te menen dat mensen volledig de eigen motivatie kennen. Blaise Pascal: « Le coeur a ses raisons, que la raison ne connaît point ». Volledige transparantie is ook theoretisch onmogelijk, omdat rationaliteit –in de zin van steeds consistent en logisch verantwoord doorvragen- uiteindelijk uitkomt bij per definitie irrationele keuzes, want niet verder beargumenteerd.
Niet voor niets is er “het geheim van de raadkamer”*** en hebben sommige ministers discretionaire bevoegdheid.
“Dit is mijn beslissing en daar moet u het mee doen.”****
rkh, 06-01-2009
* Wouter Bos heeft vaak de redenering: “Iedereen zag het verkeerd, dus ik ook”. (Waarmee hij toegeeft en tegelijkertijd relativeert.)
** Het duel zal ook wel zo zijn eigen vuistregels kennen.
*** Over het overleg tussen de rechters onderling wordt niets naar buiten gebracht.
**** Aldus de rijdende rechter.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten