Over een glas dat tegelijkertijd leeg én vol is

Over Margriet van der Linden als presentatrice van Zomergasten hebben veel kijkers een uitgesproken mening. En die mening is vooral dat deze hoofdredacteur van Opzij de nodige competenties mist om daar aan tafel te zitten. De reacties op internet zijn vaak onderbouwd met concrete voorbeelden van miskleunen van de interviewster van dienst. Diametraal daartegenover staan de reacties van mensen die Van der Linden rechtstreeks de hemel in prijzen en groupiegedrag vertonen bijv. door anderen -als het ware in naam van Margriet zelve- op hun mening aan te vallen.
Hetzelfde bij de affaire Tariq Ramadan. De één noemt hem een eminent geleerde, de ander noemt hem niet meer dan een gelikte prediker.

Dergelijke niet te verzoenen meningsverschillen zijn een affront voor het intellect en slecht voor de volksgezondheid. Met “Het glas is half vol of half leeg” valt nog te leven, maar “Het glas is leeg én vol” dat wordt te veel. Dat voor de één de Friese koe wit is en voor de ander zwart; zoveel cognitieve dissonantie kan een normaal mens niet aan. Bijzonder bij Van der Linden is dat we aan het begin van de uitzending weinig tot niets van (voor) haar weten (voelen) en dat we dus allemaal naar “hetzelfde” hebben gekeken en dat ook nog onafhankelijk van elkaar. En dan toch zulke verschillende meningen en zulk een groepsdenken!
Hoe is i.h.a. “The making of a clash of opinions” te begrijpen?

In de eerste plaats heb je het gewoon Niet Weten, dat domheid wordt als anders had mogen worden verwacht. Bijv. niet weten dat een Britse commissie met Ramadan als lid of adviseur, heeft voorgesteld de herdenking van de holocaust af te schaffen, want kwetsend voor moslims (Aart Brouwers/De Groene). Of als lid van een benoemingscommissie niet weten, dat Dessauer onder de naam Burnier schrijft (info van wijlen prof. J. Plat).
Deze onwetendheid kan tot een verkeerde conclusie leiden. Vraag is wel of men domheid als domheid herkent, of dat kan worden toegegeven en ook of men zijn mening vervolgens wil bijstellen.

In de tweede plaats heb je het Niet Willen Weten. Dan gaat het over de “ideology driven” Vogelaars (PvdA/CPN) die over de Goelag niets willen horen. Over de Jan Nagels (ex-PvdA) en de Ien van de Heuvels (ex-voorzitter PvdA) die blij zijn met de Berlijnse muur, maar de nood aan de andere kant niet zien. Hier kan alleen tijd of liefde kloven overbruggen.

In de derde plaats heb je het Vooringenomen Weten. Mijn stelling is dat vooringenomenheid altijd basaal meespeelt. In het licht van een ideologie, perspectief of paradigma verschijnen pas feiten en krijgen feiten gewicht. Daarom doen feiten er in eerste instantie niet toe.
Het verschil in geloof of ideologie is de primaire bron van tegenspraak. Geen dialoog heft die tegenspraak op.


rkh, 31-08-2009