Met lege handen

De gelijkheidsidee heeft onderhandelen tot onderdeel van onze cultuur gemaakt. Iedereen is officieel gelijk, dus iedereen mag zijn zegje doen en meebeslissen. Dat betekent ook dat wie in een rationele discussie geen argumenten heeft, verliest.

Probleem is echter dat niet voor alles een waarom bestaat (“Die Rose hat kein warum. Sie blüht, weil Sie blüht.”). Bijvoorbeeld dat een vader voor zichzelf in de huiskamer een stoel opeist, ontbeert rationaliteit. Dus alleen door het uitspreken van het machtswoord kan hij zijn positie veilig stellen. Maar de huisvader voelt zich er wel bij. Een onderhandelingshuishouding wordt even ingewisseld voor een bevelshuishouding.

Hetzelfde met monogamie. Voor velen in Nederland de gewenste samenlevingsvorm, die hier al eeuwen de norm is. Regelingen zijn daarop afgesteld. Voor de rationalist in ons is het moeilijk te aanvaarden –in een confrontatie met een ander waarden- en normensysteem- uiteindelijk geen argumenten te hebben. En dat is niet, omdat elke redenering uiteindelijk tot een eind komt en per definitie in irrationaliteit eindigt. En dat is niet, omdat er geen argumenten zouden zijn te bedenken. Want wie de kunst van het weglaten verstaat, heeft altijd een verhaal. Er zijn geen argumenten, omdat we onszelf niet kunnen overtuigen. Dat zet ons op achterstand ten opzichte van diegenen die polygamie vol overtuiging verdedigen. We staan met lege handen.

Sommige optimisten gaan er vanuit dat de instituties zichzelf wel verdedigen. Volgens mensen als Spijkerboer en Marcouch kan de democratie en de moderniteit de uitdaging van de orthodoxie wel aan, omdat het een aantrekkelijk alternatief zou bieden. Ik ben zo vrij dat te betwijfelen. “Alles van waarde is (immers) weerloos”.

Bij een kwestie als polygamie moet het adagium zijn: geen discussie en dat we het zo hier niet doen, punt uit. Alleen al het starten van de discussie is overgave. Maar in een samenleving die gelijkheid, openheid en dialoog hoog in het vaandel heeft, voelt dit antwoord ongemakkelijk.


rkh, 24-08-2009