Voor sommige apen zijn de druiven zuur

Een hilarisch filmpje op youtube: Twee kapucijnapen zitten elk in een eigen hok en zijn goed zichtbaar voor elkaar. De taak is een steentje te geven aan de experimentator en als beloning krijgen ze telkens een schijfje komkommer. In de volgende sessie krijgt de ene aap een druif als beloning en de andere nog steeds komkommer. De laatste kapucijn ontsteekt daarover in woede.

Volgens Frans de Waal toont dit aan dat apen weet hebben van fairness.

Op de fiets overweeg ik dat dit een typisch voorbeeld is van het halve verhaal vertellen. Want de aap die druiven krijgt, gaat niet uit solidariteit in staking. Dus die druif heeft geen idee van rechtvaardigheid, althans handelt er niet naar.

De vraag is ook of de woedende aap wel weet wat fairness is. Want wat gebeurt er bijvoorbeeld als hij met zijn ervaring van onrecht in een derde sessie druiven als beloning krijgt en de ander komkommer? Ik vrees dat de bekommernis om de ander niet groot zal zijn. Eigenlijk geloof ik dus dat Frans maar een kwart van het verhaal vertelt.

Thuis gekomen, bekijk ik nog eens goed de TedTalk. Aan het eind vertelt De Waal -helaas voor mij- dat iemand al eerder kritiek had op het gedrag van de aap die de druiven krijgt. Maar -zegt hij- in een ander experiment met chimpansees gaat een chimp wel degelijk in staking vanwege het onrecht de ander aangedaan.

Het bestaan van de Idee van fairness lijkt dus af te hangen van het experiment (het soort dier en de stemming). Dat is vreemd, als de bewering is dat de dierenwereld morele concepten kent.

rkh, 10-07-2013