Waarom het recht uitwassen kent

Voor strafrechtjuristen is de staat de vijand van het volk (als optelsom van individuen). Deze opvatting is neergeslagen in het wetboek van strafrecht en in de jurisprudentie. Het strafrecht staat in het teken van de bescherming van het individu tegen de almacht van de staat. De heiligverklaring van het individu leidt tot ongemakkelijke toestanden en spagaten:

-Bewijs onrechtmatig verkregen, bijv. de politie heeft zonder reden de achterklep van de auto opengemaakt en de karabijn gevonden? Weg bewijs.

-Dagvaarding niet correct? Spaak in het wiel.

-Getuigen durven niet te getuigen uit angst voor represailles? Helaas, dan maar geen getuigen.

-Geen getuigen en geen technisch bewijs en blijft de verdachte ontkennen? Vrijspraak*.

De staande magistratuur is formeel de stem van het volk en van het slachtoffer. Maar ook het OM stelt het individu van de verdachte centraal en denkt net zo liberaal als andere juristen. De stem van het volk (als gemeenschap) hoor je soms terug, wanneer over "geschokte rechtsorde" wordt gesproken.

Toch zit er logica in dat soort van juridisch denken. De staat heeft de rol van het slachtoffer overgenomen, als iemand die genoegdoening van de verdachte eist. Het slachtoffer zelf is hooguit getuige, indien nog in leven. Probleem is, dat de staat een machtsmonopolie heeft en dus wordt -ter wille van het evenwicht tussen staat en individu- de staat aan banden gelegd. Dat rechtvaardigt de nadruk op de verdachte als individu.

Maar anderzijds een samenleving kan alleen als samenleving bestaan als liegen en bedriegen niet loont. Het individualisme in het recht is doorgeslagen. De gemeenschap wordt vergeten.

In elk geval schrok vroeger meester* er niet voor terug collectief te straffen. Niets doen is geen optie. Chaos ondergraaft de bestaansgrond van de school.

Soms is waterboarden zo gek nog niet, hoewel het rechtens niet mag.

* Ook de omertà van de Hells Angels heeft succes. Zie de moord op drie van hen in 2004. Dus de twee  moordende Marokkanen uit Nijmegen staan niet alleen.

** Een beetje fries laat het lidwoord weg.

rkh, 02-06-2012