De primitieve moraal van Ons Soort Mensen

Roman Polanski is in Zwitserland opgepakt. Hem wacht uitlevering aan de VS. In een grijs verleden heeft hij een 13-jarig meisje misbruikt. Hij ontliep zijn straf door naar Frankrijk de benen te nemen. Tot zover de casus.

De culturele elite en wie daar verder bij wil horen, is in shock en spreekt van een “ongekend cultureel schandaal”. Waaraan wordt toegevoegd, want de schijn van rationaliteit en redelijkheid moet worden hooggehouden: het is al zo lang geleden, traumatische jeugd gehad, zijn vrouw is vermoord, omgekeerde klassejustitie, rechters hebben gerommeld (Roodnat), het waren andere tijden met een andere moraal (Roodnat), groot cineast, meisje zag er ouder uit, meisje heeft hem vergeven, al jaren gedraagt hij zich fatsoenlijk, Zwitserland fout na de oorlog en het gaat hier om foute Amerikanen (Jack Wouterse), dit legt een beangstigende kant van de VS bloot (minister Frédéric Mitterand). Dit zijn geen argumenten ter onderbouwing (want flinterdun en soms onzinnig), maar toelichtingen bij een keuze. Dan resteert alleen nog de vraag: Vanuit welk Idee wordt deze keuze gemaakt?

Volgens mij constateren die mensen -waaronder Joyce Roodnat van de NRC (P&W, 28/9) en Jan Mulder- dat één hunner wordt aangevallen en gaan daarop en daarom in een primitieve reflex eensgezind voor en achter Polanski staan. Zoals ook de fanatieke monarchisten in tijden van nood zich onvoorwaardelijk achter het koninklijk huis scharen. Hoe groot het aantal postbussen op het werkpaleis ook is, de koning heeft altijd gelijk.

Daartegenover “het volk”, dat meent nooit op zo’n uitzonderingspositie te zullen kunnen bogen en daarom in zijn verongelijktheid vindt dat het recht zijn loop moet hebben. Of misschien toch wel vanuit een diep besef van wat recht is.

Het is “Quod licet jovi, non licet bovi” (Wat Jupiter mag, is daarom nog niet toegestaan aan een rund) tegenover “Gelijke monniken, gelijke kappen”. De zoveelste kloof.

rkh., 4-10-2009