Ik heb R. in de psychiatrische inrichting opgezocht en
daarna nog eens thuis. Ik was haar docent. Ze zat bij mij in een werkgroep
Tekstlezen. Dat was -gedurende een paar maand- onze enige relatie.
Ben ik nu het goede heertje of een zuster Immaculata,
omdat ik bij haar op bezoek ging?
R. had niets aantrekkelijks, eerder iets afstotends. Ik
bezocht haar dus zonder bijbedoelingen. Mijn daad was onvoorwaardelijk. Ik deed
het nergens om.
Maar waarom deed ik het dan wel? Omdat ik vond dat het
moest: du sollst! Geheel in lijn met
het categorische imperatief van Kant. De plichtsethiek ligt mij wel. Toch voelde
dat -zeker in retrospectief- ongemakkelijk en onoprecht. Het ging immers niet
om de concrete persoon, maar om het
hooghouden van het tamelijk abstracte principe, dat elk mens van waarde is. Eigenlijk
gebruikte ik R. als middel voor een hoger ideaal.
Nu is een formulering van het categorische imperatief van
Kant: behandel de ander ook altijd als
doel, nooit alleen als middel. Ik heb dus wel een probleem en misschien
Kant ook.
rkh, 24-11-2012
12 opmerkingen:
Scherp gezien !
Een probleem kan men op verschillende manieren benaderen. De meest uitdagende benadering is: een oplossing zoeken. Soms echter is een andere benadering verstandiger: omzeilen.
Ik stel de volgende categorische imperatief voor: ziet u een probleem, analyseer het dan eerst grondig in zijn context door na te gaan welke betrokkenen met welke bevoegdheden en bekwaamheden in welk soort situaties wat doen met welke gevolgen, en evalueer die gevolgen vanuit de verschillende perspectieven van alle betrokkenen.
Of, kort gezegd: kijk eerst goed.
PS: ik ken een filosoof-mathematicus die daar zeer bedreven in is en er daardoor in is geslaagd menig probleem op te lossen (maar niet alle).
PJ te N
Het categorisch imperatief staat tegenover het hypothetische imperatief. Het categorisch imperatief zegt niets over gevolgen.
"Het categorisch imperatief staat tegenover het hypothetische imperatief. Het categorisch imperatief zegt niets over gevolgen." Ik begrijp dit niet.
Categorisch = onvoorwaardelijk.
Mijn bevel luidt nu juist om wel onvoorwaardelijk met de gevolgen rekening te houden.
Als iedereen zou doen wat Kant beveelt, zou de wereld snel ten onder gaan. Dus Kant geeft m.i. een hypothetische imperatief.
PJ te N
Dus onvoorwaardelijk voorwaardelijk?
"Handel altijd zodanig dat het effect van je handelen wenselijk is" impliceert "en handel anders liever niet".
In die zin kan ik mijn imperatief wel als "voorwaardelijk" zien.
Hetzelfde is minstens zo sterk van toepassing op Kant's imperatief: "handel altijd zo ongeacht de gevolgen" want dat impliceert "en handel anders helemaal niet".
PJ te N
"handel altijd zo ongeacht de gevolgen" want dat impliceert "en handel anders helemaal niet".
Maar Kant zegt:
"handel ongeacht de gevolgen".
Du sollst.
Kant zegt: "handel ongeacht de gevolgen". Als iedereen dat zou doen, zou het er binnen de kortste slecht uitzien met de wereld. Mensen die Kant's idee leefden, waren Hitler, Lenin en dat soort medemensen. Misschien horen sommige kinderen uit eenoudergezinnen er ook bij.
PJ te N
Dit gaat wel ver, zo niet te ver.
Hoe te handelen, volgens Immanuel (Godt sy met ons)?
1. Houd het gelijkheidsprincipe in de gaten (handel zo dat de maxime etc.)
2. Heb respect voor de ander (doel, niet alleen als middel)
"Hoe te handelen, volgens Immanuel (Godt sy met ons)?
1. Houd het gelijkheidsprincipe in de gaten (handel zo dat de maxime etc.)
2. Heb respect voor de ander (doel, niet alleen als middel)".
Met alle respect, dit zijn geen handelingsvoorschriften maar voorwaarden waaraan men bij zijn handelen moet voldoen. Niks mis mee overigens.
PJ te N
Dat onderscheid zie ik niet zo.
"Hoe te handelen, volgens Immanuel (Godt sy met ons)?
1. Houd het gelijkheidsprincipe in de gaten (handel zo dat de maxime etc.)
2. Heb respect voor de ander (doel, niet alleen als middel)".
Ik voeg hier aan toe:
3. Houd rekening met de gevolgen van uw handelen.
PJ te N
Mij verbaast niets meer.
Een reactie posten